|
Deze pagina bevat:
Hoofdstuk 4 Vivaldi`s
plaats in de muziekgeschiedenis en
Hoofdstuk 5 Vivaldi`s
muziek, met de nadruk op de vocale muziek: (SA)duetten en (A)solomuziek met
basso continuo en de verkrijgbaarheid ervan
Hoofdstuk 4 Vivaldi`s
plaats in de muziekgeschiedenis
Vivaldi was net als Steffani en Buxtehude een componist
uit de Barok. Omdat ik in het artikel over Buxtehude al eerder
deze periode heb beschreven, verwijs ik derhalve naar
dat gedeelte in het artikel: “De barok, wereldlijke en kerkmuziek:
Rooms-katholieke en Lutherse muziek: vocale en
instrumentale ontwikkeling’. Voor Vivaldi (en Steffani) is m.n. het
deel over de Rooms-katholieke muziek belangrijk, maar voor een goed begrip
van zijn hieronder vermelde tijdgenoten, dient het
aanbeveling het hele betreffende stuk te lezen.
In
onderstaand schema is geprobeerd ‘in samenhang’ de voorlopers en tijdgenoten van Vivaldi
(1678-1748) weer te geven.
Einde ME/ /Renaissance/Humanisme Absolutisme Barok Rationalisme
Vorming Reformatie: Franse
revolutie 1789
nationale staten
1400 1500 1600
1700
1750
|
Polyfonie,
Wereldlijk:
madrigaal
Kerkelijk:
mis/ motetten
a
capella; contrapunt
|
overgang
naar monodie:
Fr
chanson/
It.
4Eng. madrigaal
N.Duitsl.
reformatie: koraal
|
Componisten
in dienst van adel/ kerk:
gelegenheidsstukken
meer monodie:één stem met b.c.
Cantates:
wereldlijk en geestelijk ; Anthems (Eng.)
“Hoofse
muziek”, m.n. in Frankrijk
Het Hof van Christina van
Zweden
in Rome (1654-1689)
|
Opkomst
piano
Componisten
nog altijd in dienst van adel/kerk:
(Venetiaanse)
Kardinaal Pietro Ottoboni (1667-1740); grote maecenas in Rome: gaf
opdrachten aan A. Scarlatti,
D.Scarlatti, A. Vivaldi, Händel
Corelli
woonde bij Ottoboni ; de librettist Metastasio was zijn petekind
|
|
|
|
(N.) Duitsland
1.H.L.
Hassler (1564-1612) (Augsburg) leerling
van
A.
Gabrieli (Venetie) 2.M.Praetorius(1561-1621) (Dresden/Halle) vocaal +
instr. werk
|
(zie
ook instr.): Nederland: Sweelinck
(invloed op Duitsland: S. Scheidt (1587-1654); A. Krieger (1634-1666), ll. van
Scheidt;F. Tunder (1614-1667
|
Duitsland/ Scandinavië :
C.
Geist (1650-1711) lijkt qua werk op Buxtehude
|
|
|
|
H.
Schütz (1585-1672)-ll. in Venetië
van G. Gabrieli ; werkte met
Monteverdi; volgde Hassler op; invloed op J. H.Schein (1686-1730)
(Weimar/Leipzig); J. C.
Bach(1642-1703) + J.M. Bach
|
Duitsland: G.P.Telemann
(1681-1767) Luthers;
door Lully,Vivaldi, Scarlatti
beïnvloed;
J.S. Bach (1685-1750)
Lübeck/
Napels/ Venetië/ Bologna, Florence/ Rome/ Dresden: J.A. Hasse
(1699-1783), ll. van A. Scarlatti.
Praag/Wenen/
Venetië/?/Dresden : Jan Dismas Zelenka (1667-1745)
|
|
|
|
Florence : ‘De Camerata’:
G. Caccini (1550-1618);
Napels:
C. Gesualdo
|
Florence:
J. Peri (1561-1633) ‘dramatisch recitatief’
|
Napels/ Florence:
A.Scarlatti (1660-1725) ll. van
Carissimi;
|
Napels: G.B. Pergolesi
(1710-1736)
|
|
|
Venetië :
1. A. Willaert
(1490-1562)
2. A. Gabrieli
(1510-1586) was
ll.van Willaert
3. G. Gabrieli
(1555-1612)
|
Ferrara/Venetië:A.
Grandi (1575-1630 –studeerde bij G. Gabrieli/assist. van
Monteverdi/invloed op Schütz
G. Legrenzi (1626-1690); opera`s/oratoria
|
Venetië A.
Vivaldi (1678-1741)
Venetië (Dresden) A. Lotti
(ca. 1665-1740) ll. van
Legrenzi
Venetie / Wenen: A. Caldara
(ca.
1671-1736) opvolger van Corelli (zie instrum.)
|
Venetië :B. Galuppi
(1706-1785)
|
|
|
G.
Rovetta (ca. 1595-1668): ll.van G.Gabrieli/ verm. ll. van
Monteverdi/volgde Grandi op ;
P.
F..Cavalli (1602-1676), ll. van Monteverdi; volgde Rovetta op; dramatische
aria`s/ opera`s ;
G.
Carissimi (1605-1674) (Rome):
cantates/ oratoria ; paste de nieuwe operatechnieken toe op de kerkmuziek
A.
Cesti (1623-1669) (priester) in Rome ll. van Carissimi; werkte ook in
Wenen.
(G.M.
Bononcini (1642-1678) was ook ll. van Carissimi)
|
Wenen/Rome/Munchen: J.Kerll
(Venetië)Munchen/ Rome/ Hannover/ :
A. Steffani
Rome/München: Ercole Bernabei
(1622-1687)
|
Pruisen/Londen:
J.C. Pepusch
(1667-1752)
Duitsl. / Rome/
Engeland: Händel
(1685-1759): beïnvloed door velen;
|
|
|
|
Mantua/ Venetie: C. Monteverdi
(1567-1643)
strofische
solozang/ scheiding recitatief-aria
Rome/Antwerpen/München: O. di Lasso(ca1532-1594)
|
|
|
|
Romeinse
school:Palestrina (1526-1594) voortzetting Franco/Vlaamse school; veel
religieuze muziek a capella
|
Rome:
A. Stradella (1644-1682)
Bologna/
Modena:
G.M.
Bononcini (1642-1678)
|
Bologna/Milaan
Rome/Wenen/Berlijn/
Londen:
G.B.
Bononcini (1670-1747): rivaal van
Händel
|
|
|
|
Reformatie
in Engeland T. Tallis/ J. Taverner / W. Byrd (1543-1623) bleef
kath.; veel Anglic. muziek; O. Gibbons (1583-1625)+T.
Morley(1557-1602),, ll. van Byrd ; Dowland
(1563-1626) Fr/ Duitsl/Venet./Flor. /Eng.
bleef katholiek!
|
Engeland:H. Purcell
(1659-1695); J. Blow
(1649-1708):opera en anthems
|
Engeland:
T. Arne
(1710-1778)
W.
Boyce (1711-1779)
|
|
|
|
Calvinisme
in Frankrijk strenger: Goudimel en Claude le Jeune
|
Frankrijk:
veel hofballet/ pastorales- Lully
(1632-1687); M.A.Charpentier (1634-1704): opera/ kerkelijke
(kath.)muziek
|
Frankrijk: J.P. Rameau(1683-1764)
|
|
|
Instrumentale muziek: (vaak
i.c.m. vocale muziek);
In
Venetië : G. Gabrieli (ca.1555-1612) neef v. A. Gabrieli/
leerling van Willaert; ontstaan stile concertato;
Rome:
G. Frescobaldi(1583-1643)
|
Instrumentale
muziek in Engeland Morley Gibbons , Purcell/ Blow (orgel); in Frankr.: L. Couperin (klavec.) ; in ‘Duitsland’:
S.
Scheidt (1587-1654)/ J. Froberger (1616-1667)/ Pachelbel (1653-1706)- (orgel).
in Nederland: J.P. Sweelinck (1562-1621)
|
Instrumentaal
in Duitsland : J.Kuhnau(1660-1722)
J.
Mattheson (1681-1764)
in
Italie A Corelli (1653-1713)-invloed op Händel
D. Scarlatti
(1685-1757) en A. Vivaldi
Frankr: F. Couperin(1668-1733)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hoofdstuk 5: Vivaldi`s
muziek, met de nadruk op de vocale muziek: (SA)duetten en (A)solomuziek met
b.c. en de verkrijgbaarheid.
Omdat men nog steeds niet precies weet hoeveel werken Vivaldi
heeft geschreven en omdat er daarnaast titels bekend zijn van composities
waarvan de muziek (nog) onvindbaar is, is iedere catalogus incompleet.
Peter Ryom`s Verzeichnis der Werke Antonio Vivaldi: kleine Ausgabe ,
Leipzig 1974, is het meest gehanteerd.
n.b. RV betekent ‘Répertoire vivaldien’ en niet Ryom
Verzeichnis!
In deze catalogus staan
- de
stukken voor solo-instrument(en) en continuo: RV 1-108—geordend op toonsoort
- de
orkeststukken en concerten voor solo-instrument(en) en orkest: RV
109-585
- de
vocale composities: RV 586-740—alfabetisch op titel geordend
- moeilijk
onder te brengen werken: RV 741-750
- recent
ontdekte werken: RV 751-780
- twijfelachtige
werken in een aanhangsel: RV Anh.1-84
ad c. de vocale composities: RV 586-740
1.RV 586-648 zijn Vivaldi`s ‘geestelijke werken’
(missen, psalmen, hymnen, motetten, oratoria). Het SS duet ‘Laudamus te’
uit RV 589 =Gloria in D, is erg beroemd, maar SA of AA duetten heb ik nog
nergens gevonden, laat staan in een bladmuziekuitgave met alleen b.c.
2.RV 649-686 zijn de solocantates met b.c. en b.c. met
instrumenten; de meeste zijn voor de sopraanstem
3.RV 687-694 zijn de serenata`s en 695-740 de opera`s—
hiervan is veelal de muziek verloren gegaan. Van de nog bestaande is voor
mij momenteel moeilijk aan te geven waar een (SA) duet in zit; nog niet te
spreken van de vraag waar de bladmuziek is uitgegeven en of deze ook in
een‘ riduzione’ uitvoering, dwz. alleen met b.c. bestaat.
Kortom: we laten het onderwerp duetten uit categorie 1
en 3 momenteel buiten beschouwing.
Solowerken voor Altstem in uitgaven alléén met b.c.
of in ‘riduzione’ uitvoering:
(voor een overzicht van alle beschikbare uitgaven
van de muziek van Vivaldi, zie deze
link) *
|
Geestelijke muziek:
titel
|
RV nummer
|
Gevonden in:
|
|
Domine deus , Agnus
Dei ; Qui sedes
|
589 = Gloria
|
CPDL
|
|
Nisi dominus =psalm 126
|
608
|
Ricordi uitgave nr.
131678 ;
‘beatus vir’ op
cpdl
(gratis)-in oude altsleutel!
|
|
Salve Regina
|
616
|
Ricordi nr. 131686
|
|
Stabat Mater
|
621
|
Ricordi nr. 131565
|
|
Juditha Triumphans: Agitata infidu
flatu (Xb); Veni me sequere fide (XIIb); Vivat in pace, et pax regnet
sincera (XXb)
|
644
|
WIMA en verder: Ricordi Opera Vocal Score
Series (M. Talbot1): complete
Juditha met p.f
|
|
Wereldlijke muziek/ cantates: titel * *
|
|
|
|
Alla caccia, alla caccia
(Virtuoso Cantatas- met vertaling)
|
670***
|
Ricordi ; gratis te
downloaden bij ISMLP.org
|
|
Care selve, amici prati
(Virtuoso Cantatas)
|
671***
|
Ricordi ; ,,
|
|
Perfidissimo cor (Virtuoso Cantatas)
|
674****
|
Ricordi ; ,,
|
|
Pianti, sospiri
( Virtuoso Cantatas- met vertaling)
|
676****
|
Ricordi; ,,
|
|
Qual per ignoto
(Virtuoso Cantatas)
|
677****
|
Ricordi; ,,
|
|
|
|
|
|
Amor hai vinto/ Cessate omai /O me porpore/ Qual in poggia
(voor altstem , b.c. en diverse instrumenten )
|
683/ 684/ 685/ 686
|
684 te downloaden via
ISMLP.org; de andere alleen in manuscriptvorm aldaar;
|
|
|
|
|
|
Wereldlijke muziek
opera`s: titel
|
|
|
|
Arias for Contralto or Mezzo Soprano from Operas: Agitata de'
venti dall'onte · Andero, volero, gridero · Compatisco il tuo fiero ·
Cosi potessi anch'io · Del goder la bella speme · Dividete o giusti dei ·
Uarda in quest'occhi · Ho il cor gia lacero · Il mio cor gia piu non sa ·
In petto ho un certo affanno · Lagrimetta alle pupille · Pensa che quel
bel seno · Se parto, se resto · Sorge l'irato nembo
|
|
Ricordi; te bestellen bij Score
Perfect of www.partitura.be
|
|
Un certo non so che (mezzoaria) uit Arsilda
regina di
Ponto
|
700 (1716)
|
Arie Antiche/ A.
Parisotti deel 1
|
*Er zijn volgens Talbot tegenwoordig
relatief weinig gedrukte uitgaven van composities omdat uitvoerders liever
gebruik maken van eigen afschriften of kopieën van
manuscripten om op die wijze allerlei
‘rechten’ niet te hoeven betalen. Alleen amateurs gebruiken gedrukte
bladmuziek ! De reden die professionals aanvoeren is om op
deze wijze makkelijker een
persoonlijke interpretatie te kunnen geven of juist beter te kunnen
begrijpen hoe de compositie oorspronkelijk zou zijn bedoeld, maar Talbot
meent dat het vooral om het geld
gaat.
** Filli di gioia (RV 672), Ingrata
Lidia, hai vinto (RV 673) en Piango, gemo, sospiro (RV 675) worden
momenteel niet meer beschouwd als werken gecomponeerd door
A. Vivaldi (M. Tabot 2006)
***Voor een nadere toelichting zie de
noten bij h. 3 (noot 3, 6, 7 en 8) ;
voor een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar M. Talbot (2006) p.
150;
Talbot dateert ze ca. 1731 of eerder
****Voor een nadere toelichting zie
de noten bij h. 3 (noot 3, 6, 7 en 8); voor een uitgebreide beschrijving
wordt verwezen naar M. Talbot (2006)
p. 173-179.
Talbot dateert ze tussen 1725-1733
1.De Inleiding van Michael Talbot in de uitgave van Juditha triumphans van
Ricordi is belangrijk: hij maakt
duidelijk waarom men hier Latijn gebruikt (status!), waarom
men welke partijen met welk soort
stemmen bezet, waarom de librettist, Giacomo Cassetti, bepaalde gedichten
toevoegt, hoe het manuscript er wel of niet precies uit
heeft gezien, welke aria`s er
vervangen zijn, waarom het oratorium wel of niet in 1716, in welke maand ?,
gedateerd kan worden, enz.
Allerlei geestelijke
werken van Vivaldi zijn opgenomen op deze CD:
|
The Complete Sacred
Music ; Magnificat RV610a ; Lauda, Jerusalem RV609; Kyrie RV587; Credo RV591; Dixit Dominus
RV594; In fuore iustissimae irae RV626 ; Longe mala, umbrae, terrors
RV629; Clarae stella, scintillate
RV625; Canta in prato, ride in monte RV623 ; Filae maestae Jerusalem
RV638; Nulla in mondo pax sincera
RV630 ; Dixit Dominus RV595;
Domine ad adiuvandum RV593; Credidi propter quod RV605 ; Beatus
Vir RV598 ; Beatus Vir RV597 ;
Juditha Triumphans RV644; In turbato mare RV627 ; Non in pratis aut in
hortis RV641; Stabat mater RV621 ;
O qui caeli terraeque serenitas RV631 ; Deus tuorum militum RV612 ; Confitebor tibi, Domine RV596; Beatus vir RV795 Salve Regina
RV617; Laudate Dominum RV606 ; In
exitu Israel RV604 ; Nisi Dominus RV608 ; Laetatus sum RV607; Laudate pueri RV601 ; Vestro Principi
divino RV633; Jubilate o amoeni
chori RV639; Gloria in excelsis RV588 ; Sum in medio tempestatum RV632 ;
Laudate pueri RV600 ; Cur sagittas, cur tela RV637 ; Sanctorum meritis
RV620 ; Salve Regina RV661; Laudate pueri RV602; Salve Regina RV618; Ascende laeta RV635 ; Gaude mater
Ecclesia RV613 Vos aurae per
montes RV634 ; Gloria Patri RV602a; Gloria RV589 ; Nisi Dominus RV803; Ostro Picta RV642
|
|
Allerlei uitgaven van Vivaldi`s werk –verdeeld in
instrumentale en vocale muziek zijn te downloaden en gedeeltelijk online te
beluisteren via:deze
link.
Voor een opname van een
aantal wereldlijke –contralto- cantates zie deze
link.
Aan deze tekst is voor het laatst gewerkt op 29-01-2019
|