HANNOVER

 

 

De geschiedenis van de stad en de streek Hannover in Duitsland is complex.

Het is opvallend dat er over dit –historisch (basis huidige Engelse koningshuis en zie o.a. Steffani) en muzikaal (Händel en wederom Steffani) gezien zeer belangrijke gebied -  nauwelijks samenhangende gedrukte informatie te vinden is in Nederland. Landkaarten uit atlassen en van internet zijn vanwege de ingewikkelde situaties in de meeste historische periodes eigenlijk onleesbaar (in verkleind formaat) en derhalve ook niet opgenomen in onderstaand verhaal. Hieronder volgen de hoofdlijnen van de geschiedenis. Afbeeldingen van daarin vermelde gebouwen zijn meestal terug te vinden in de twee rondwandelingen van Hannover: Der Rote Faden voor de Altstadt en Der Blaue Faden voor de Calenberger Neustadt.

 

ca. 1000

1100

1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

1900

2000

marktplaats

1156

eerste vermelding

“Honovere’

1241

stadsrechten

1368

lid Hanze

stadsmuren

bouw Alte

Rathaus

1533 invoering

Hervorming

1635 Georg v. Brunswijk: ‘Huis Hannover’

1692:

keurvorsten

1714

Personele Unie met Gr Brittannië

(tot 1837)

1810-13 bij

‘Westfalen’

1814 koninkr

Duitse Bond; 1866: Pruis. Provin.

1946 bij

Nedersaksen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Honovere in de ME

Hannover lid Hanze

 

Hannover Keurvorstendom

Koninkrijk Westfalen 1812

Hannover in Duitse Bond

Hannover in Nedersaksen

 

     Honovere/ Hannover

     Hannover Hanze- lid

 

Keurvorst-

gebied

bij Westfalen

(1810-13)

in Duitse

Bond

(1814-1866)

bij Nedersaksen

 

Hannover ontstond in de Middeleeuwen uit het aan de oever van de Leine gelegen dorp ‘Honovere’, welk woord waarschijnlijk ‘Hoge Oever’ betekent (1). Reeds in het jaar 1000 was hier een marktplaats. In 1156 werd de plaats voor het eerst vermeld. In een beschrijving van de wonderdaden van de heilige Bernward, van 993- 1022 bisschop van Hildesheim, is er sprake van ‘een meisje uit Hannovere dat aan het graf van deze heilige van een oogkwaal genas’.

 

Hannover kreeg in 1241 stadsrechten. De stad werd in 1368 lid van de Hanze  en beleefde een eerste bloeitijd. In deze zelfde eeuw werden de stadsmuren gebouwd en de drie torens: de Aegidientor, de Leintor en de Steintor, evenals de Marktkirche en de Kreuzkirche. Vanaf 1410 werd naast de Marktkirche het Alte Rathaus in Noordduitse baksteen- gotiek gebouwd.

 

Het gebied behoorde bij de Welfische bezittingen en bij de talrijke verdelingen ervan (2) wisselde Hannover herhaaldelijk van bezitter.

In 1533 werd de Hervorming er met geweld ingevoerd (ongetwijfeld de katholieke versie). De –Lutheraanse-  versie, zoals weergegeven in het Historisch Museum, is dat de Reformatie zonder bloedvergieten verliep en dat de katholieke raad naar Hildesheim vluchtte. De Joden, van wie de eerste vermelding in Hannover uit 1291 dateert, werden in 1591 verdreven uit de Altstadt naar een nieuwe gemeente in de Calenberger Neustadt.

 

In 1625, in de 30-jarige Oorlog van 1618- 1648, bezetten Deense troepen de stad. Bij een nieuwe verdeling in 1635, werd George van Brunswijk vorst van Calenberg en Göttingen en hij was de eerste hertog die vanaf 1636 in Hannover resideerde. Om die reden wordt hij als stamvader van het Huis Hannover gezien.

Na zijn dood in 1641 werd hij opgevolgd door zijn zoon Christiaan Lodewijk. Deze gaf Calenberg later door aan zijn jongere broer George Willem, die het gebied op zijn beurt doorgaf aan zijn jongere –katholieke- broer Johan Frederik, die vervolgens kinderloos overleed en het naliet aan zijn broer Ernst August (1629- 1698). Hannover kwam ‘onbeschadigd’ uit de 30-jarige oorlog tevoorschijn. Het feit dat Hannover residentie werd van de hertogen van Brunswijk- Calenberg bracht de stad gedurende tachtig jaar tot verdere bloei. Uit deze periode stammen het stadskasteel, de zomerresidentie Herrenhausen met zijn ‘absolutistisch geordende’ tuinen, en de Opera.

 

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQJFViWaivm9G3jEKxqNqjb6dTqCr0b3jAk79RnPwbWiK0omZkkbqRN

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQoJthYOCkVfTkeXWb5UvXaeqFJou4-hsvXQZL8hjANSZQX7poI7ki5

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSB3W83_Av9s0P5nooLz1PbJQ9AsFmRqWNG88xpo2wO74xjftBExb0Aig

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRlCdB6D4yPYU7OCr8SqaSteCoolQ_KL-ERzPU7yl-4hwvCZrzEZvuh8g

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT04UTt2r8XIunP-vAID0GgYs5vuJZCSexH_YUn8WRLz-_-hb8Te_BH0w

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTBSzlh4DiPdx_rtvP_UJJUGDOl_M7dguApBhphSZBBR4p6bsx-ZB94

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTJ2ZWNLJEn4ktjcT1cDNCP_OU6a9il5HnnEKe3pTVEpUE_8vjpho0baw

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRSdo7R6tabm_67Zq6Cq6dftG4YiKSAiBG4xUH_57qc2OCEB3N2VvLV9w

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQmnQcIqOJd2o_3K72fhjTcVItjTYguOV0Ksq4a1eFiYvk3ehLFGWRxGw

Das Alte Tarhaus

Herrenhausen met tuinen

Het opera gebouw en Henrico Leone, door Steffani in1689 gecomponeerd voor de opening ervan

Ev-Luth  Neustãdter

St.Johannis met de Ossa

(botten) van Leibniz

Ev.

reform.

Kirche

Kath. Kirche

St. Clemens

 

Ernst August huwde in 1658 met de gereformeerde Sophia van de Palts (1630- 1714), dochter van Frederik V van de Palts en kleindochter van Jacobus I van Engeland. Uit dit huwelijk werden tien kinderen geboren.

Sophia was geïnteresseerd in filosofie en onderhield goede contacten met Leibniz, die als geschiedschrijver werkte aan het hof. 

 

Gottfried Wilhelm (von) Leibniz/ Leibnitz (1646- 1716) (3), was wiskundige, filosoof, natuurkundige, historicus , rechtsgeleerde en diplomaat. Hij ontwikkelde min of meer gelijktijdig met, maar onafhankelijk van, Isaac Newton de differentiaal- en integraalrekening. Wie van de twee het eerst was, heeft tussen hen tot een geweldige ruzie geleid. Hij ontwierp het binaire getalstelsel en een rekenmachine, die kon optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen.

Leibniz wordt gezien als een voorloper van de Duitse Verlichting en geldt als rationalist. Hij wordt beschouwd als een optimist vanwege zijn overtuiging dat ‘het heelal waarin wij leven, het beste universum is dat God had kunnen scheppen’.

 

Ernst August was verzot op opera en verkeerde in de winter vaak in Venetië in gezelschap van zijn dochter Sophie Charlotte. Er werd gezegd dat zij zou trouwen met koning Lodewijk XIV van Frankrijk na de dood van diens vrouw koningin Maria Theresia van Spanje, maar dit was enkel een roddel. In 1684 trad ze in het huwelijk met Frederik van Pruisen, de zoon van hertog Frederik Willem van Brandenburg en de latere koning in Pruisen. In 1701 richtte zij in Berlijn de Academie van Wetenschappen op, waar Leibniz als president werd aangesteld. Sophie Charlotte speelde klavecimbel en dirigeerde opera-uitvoeringen en zij stierf in 1705 in Hannover.

 

Ernst August was van 1662 tot 1698 prins-bisschop van Osnabrück, van 1679 tot 1692 vorst van Calenberg en verder van Göttingen, Grubenhagen en het graafschap Diepholz. In 1692 verhief de Roomse keizer Leopold I hertog hem tot keurvorst als dank voor zijn steun in de Negenjarige Oorlog. Voorwaarde was volgens het ‘Kurkontrakt’ wel dat aan de katholieken vrije godsdienstuitoefening moest worden toegestaan. Om dit in de –Lutheraanse-  Altstadt toe te staan was te veel gevraagd, maar werd wel gerealiseerd in de Calenberger Neustadt in de vorm van de Propsteikirche St. Clemens (4).  De Hugenoten, die na de opheffing van het Edikt van Nantes in 1685 massaal uit Frankrijk naar andere Europese landen vluchtten, werden in 1696 door Sophia van de Palts geholpen bij de bouw van een eigen ‘Evangelisch- reformierte’ kerk. Ook de Joden werd in 1704 toegestaan in de Calenberger Neustadt ‘auf dem Bergeeen synagoge te bouwen (5).

Zodoende lagen daar, naast de zeer barokke Evangelisch- luth. Hof- und Stadtkirche St. Johannis,  nog drie andersoortige bedehuizen vlak bij elkaar.

 

In 1698 volgde zijn zoon George I Lodewijk (Georg Ludwig) hem op als hertog- keurvorst. Zijn moeder Sophia werd door de Act of Settlement in 1701 erfgename van de Britse troon. Na de dood in 1705 van de oudere broer van zijn vader, hertog Georg Willem, werd het grondgebied van George I Lodewijk uitgebreid met het vorstendom Lüneburg (ook wel Celle genoemd), het hertogdom Saksen- Lauenburg en het graafschap Hoya.

De Rijksdag keurde echter het nieuwe keurvorstendom, dat behalve Brunswijk- Lüneburg ook soms keurvorstendom Hannover werd genoemd, pas goed in 1708.  De officiële titel van George I werd toen ‘hertog van Brunswijk en Lüneburg en keurvorst van het Heilige Roomse Rijk’.

 

 

 Stammtafel Haus Hannover 

 

 

 

 

 

Toen Sophia van de Palts in 1714 stierf, twee maanden voor het overlijden van koningin Anna van Groot- Brittannië werd Georg koning van Groot- Brittannië. Alhoewel er meer dan vijftig nauwere, rooms-katholieke, bloedverwanten waren van Anna, verbood de Act of Settlement dat er katholieken op de Britse troon zouden zitten. George was zo, via de familietak van zijn grootmoeder, de dichtst levende protestantse verwante van Anne. In reactie hierop probeerden de Jakobieten George af te zetten en hem te vervangen door de katholieke halfbroer van Anne, Jacobus Frans Eduard Stuart, maar dat plan mislukte.

Voortaan was de titel van Georg: ‘koning van Groot-Brittannië, hertog van Brunswijk en Lüneburg, aartsschatmeester en keurvorst van het Heilige Roomse Rijk’. Toen George Lodewijk in 1714 de Britse troon besteeg en zijn residentie naar Londen verplaatste, verloor de adel in Hannover aan invloed. Tijdens de hele periode van de Personele Unie (tot 1837) werd Hannover wel door de adel bestuurd, maar werd de buitenlandse politiek door Engeland bepaald. Georg verwierf in 1719 voor Hannover het hertogdom Bremen en het vorstendom Verden van Denemarken.

Hij leerde nooit goed Engels spreken en verdeelde zijn tijd tussen Engeland en zijn gebied in Hannover, waardoor hij vaak buitenslands was. De verstandhouding met zijn zoon prins George (van Wales) was slecht. Die werd zelfs enige tijd van het hof verbannen vanwege een ruzie.

George I stierf in 1727 in Osnabrück en werd begraven in het Leineschloss te Hannover. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij herbegraven in het mausoleum in de tuinen van Herrenhausen.

George van Wales volgde zijn vader op, als koning George II. Hij werd gekroond in de Westminster Abbey. De in de inleiding reeds vermelde Georg Friedrich Handel kreeg de opdracht om nieuwe composities te schrijven voor de kroning (waaronder Zadok the Priest, een lied dat sindsdien tijdens elke kroning wordt gezongen). Voor de bestuursregeling in die tijd in Hannover en enige gegevens over George II en III zie noot (6).

 

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQxhRHKEfLzkA5U9aR4feg3PlobTK6zNG78H4sRvBMCwDgOzJV0YC7hPw

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTIy-iIOR0o2sYfFZOdfWgl1-yApkHLQiWvQLE94cXC2jlS8f-6403Vyg

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcThB1zB6w5nbZVvGllvrQWjGzE3b5z_o7iFE4Z-tEm8JmnWNVCzbPKo

tn_DSC00110

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTwbvP-311dkfAJW___y4MmaGElY1K4Mox_RFglyNBlDL8vohKLrm9wyg

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRh_KobbrdZN6d9Z1ZySDSYPw6NSA82he9OR8MrxBHuBUYO15MsAWiHgQ

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTOhfVWDnRXh84HvOpeQU-frkrax2z_MD9nhaytYA9V0jb7NULmKxONsg

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRd0oKIkPOFcPukVq_4C33BL0pQtLlZ-bCmHWvA0z56hayW1rX1RFiTqQ

Leineschloss

G.F. Handel

Georg II van Gr.Britt. en H.

‘Revue van 1735 Vorbeimarsch vor dem König (Georg II)

Mausoleum Herrenhausen; nog steeds privébezit van de familie Hannover

George III

George III

‘The Farmer’

 

Van 1810 tot 1813 behoorde Hannover tot het ‘Franse’ koninkrijk Westfalen (7). Door de Volkerenslag bij Leipzig (1813), maar meer nog door de Slag bij Waterloo (1815), kwam er een definitief einde aan het bewind van Napoleon in Duitsland. 

 

Op het Congres van Wenen in 1814 werd beslist dat Hannover een koninkrijk binnen de Duitse Bond werd (8) en het gebied werd uitgebreid met Oost- Friesland, Meppen, Lingen, Goslar en Hildesheim. Lauenberg werd echter aan Pruisen afgestaan.

In 1819 werd een grondwet afgekondigd, die in 1833 door een meer liberale werd vervangen.

Daar in Hannover opvolging in vrouwelijke linie niet mogelijk was, werd in 1837 niet Victoria, maar Ernst Augustus, hertog van Cumberland, er koning (1837- 1851). Hij herstelde de grondwet van 1819, waarop een periode van constitutionele strijd volgde. De groep rebellerende professoren, de ‘Göttinger Sieben’, die zich heftig tegen Ernst Augustus en zijn opvolger George V verzette, heeft veel invloed gehad op de ontwikkeling van het Duitse Liberalisme (9).

 

Georg Ludwig Friedrich Laves (1788- 1864) was bijna 50 jaar dé architect in het koninkrijk Hannover. Hij was een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Classicisme en hield zich enorm bezig met de stadsplanning: hij schiep Ernst- August- Stadt, de Ernst- August- Platz en de Opern- en Georgsplatz. Hij was betrokken bij de verbouwing van het Leineschloss en  Schloss Monbrillant, de bouw van de ‘Klassizistische Fassade’ van Schloss Herrenhausen, de verbouwing van de Aegidienkirche,  de Waterlooplatz en de Waterloozuil (10).

Het Lustschloss Montbrillant inclusief prachtige baroktuin, in 1726 aangekocht door het Welfen- huis en o.a. als residentie voor hertog Adolph Friedrich/ Frederick (van 1814 – 1837) gebruikt, werd in 1816 door Laves voor deze ‘verbouwd’. Koning Ernst Augustus I en George V, die het Leineschloss als residentie hadden, gebruikten Montbrillant als zomerverblijf. In 1857 werd het afgebroken en elders weer opgebouwd (11). Er werd nu op dezelfde plaats een geheel nieuw ‘Middeleeuws’ slot neergezet dat in 1866, bij het uitbreken van de Pruisisch- Oostenrijkse oorlog, nog niet geheel klaar was. George liet er direct een ros, hét Welfen- symbool, voor ontwerpen.

 

George V koos in de Pruisisch- Oostenrijkse oorlog niet de kant van Pruisen en verloor, met als gevolg dat in oktober 1866 het koninkrijk Hannover door Pruisen werd geannexeerd. De stad Hannover werd toen hoofdstad van de gelijknamige Pruisische provincie. Het Welfenschloss had nu geen functie meer en werd in de Frans- Duitse oorlog (1870-71) ingezet als reserve lazaret/ hospitaal (12).

 

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRjaBaZPEICUWvdO7npmS9JSbRiWWLvFCL-4Nz6UOleA-FGJ19mczNj

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQdrQBnySTBpOdUSe-iv6J_RPCez57kurDqGQmytthOwhxvueV1hFDPqg

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTAlDn_x4O2hF08gxrLwZszrzXen6gXsBI9rQvp_DFiXwanB9QqKE57Lg

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTx9HYIn_zn9cZF3uLLm3aJLbRKv_rp9EGk3BSx2ARLqQK23agPliwEXw

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcR3tM3o778vdO7VhTdYo4EdkbP-D2sNTeN1F5QvMaTO6TNCskq-V0ie1xQ 

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQtMldo7c00u00c6iy7V65CMmfo1it2OQrxykqjLCwMUGlwGqQBsU9Wxg

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTPQ3DdgdkZnp_5W0AIPrUZedCey2uWy71bbi70Jbk5r40I_iniZ_P4

‘Göttinger Sieben’

Georg Laves

Waterloo- platz met zuil

Lustschloss Montbrillant

              Welfenschloss met Welfen- ros

Neue Rathaus

 

 

Tijdens de Wilhelminische Zeit werd in 1913 het Neue Rathaus voltooid. Het lijkt op een Barok- slot, maar heeft veel Neorenaissance details. Er waren zeer veel heipalen voor nodig vanwege de drassige grond (13).

In 1936 werd van de Grosser Garten vanwege achterstallig onderhoud een werklozenproject gemaakt en Hitler stelde de tuin open voor ‘de massa’.

 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd, bij heftige bombardementen in 1943 en op 12-11-1944, Hannover grotendeels verwoest: Het centrum zeker voor 80 à 90 procent, de buitenwijken minder: ‘gemiddeld’ bijna 50 procent. Bij de intocht van de Amerikanen in 1945 waren er nog ongeveer 100 joden in Hannover over (14).

 

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRsaMWadXbGntSen4YZEvHEsioGo2eeaytQ2scRDxhscO-15mjqq0tr

tn_DSC00119

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRJNOblBAbxB4o2pdNEaQ6eMKykJrbVc4YfFhTdAHIbBx7N4vtbhTwy

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSNsuespK2ADqlm4U4lKo8SuUNHORCbWB1yVOxTNAWqPpaOWwDmUt-3uA

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRGjHJsCpV-BxeTjHt1pN83ApLBna00Aa-BsBhgsMAsYN1l5WE-0v7W

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRhUun0u-TzvFX0jIquJUHF_QtNfJ7eKtmyn_p09KadN0jY2sdvEyk9yg

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRUsr5tuRaKzHQAFQDNw023CifZFCkXZDlZLaohpuFnRb4GLP3rThOh

                  Verwoestingen in WO II

De niet herstelde

Aegidienkirche

De Nanas van Nikki de Saint Phalle

Niki grot in Herrenhausen

Stadtbahn (U) halte Kröpcke, het grootste knooppunt

Nord/ LB nieuwbouw

 

In de raadszaal van het Neue Rathaus werd in 1946 het gebied ‘Nedersaksen’ geproclameerd, nadat het eerder deel van de Britse bezettingszone was geweest. Het werd samengesteld uit Hannover en de vrijstaten Oldenburg, Brunswijk en Schaumburg- Lippe.

Na de oorlog werd vanwege het enorme huizentekort direct begonnen met het herstellen van hetgeen nog te herstellen was en het bouwen van nieuwe woonwijken, door architecten als Rudolf Hillebrecht. De allerbelangrijkste monumenten werden –soms provisorisch- ook vrij snel weer opgebouwd, zoals bijvoorbeeld de ‘Grosser Garten’ van Herrenhausen. Het slot Herrenhausen zelf was pas klaar in 2013.

Ter herinnering aan de enorme verwoesting werd de ruïne van de Aegidienkirche niet meer opgebouwd (15). In 1974 werden de Nanas van Niki de Saint Phalle geplaatst op de Leibnitz- ufer. Er was toen veel protest hiertegen, maar in 2000 werd Niki, die ook een grot in Herrenhausen heeft ingericht, tot ereburgeres benoemd!

In 1975 werd de eerste ondergrondse stadsbaan- tunnel in gebruik genomen. In 2002 kwam de nieuwbouw van de Norddeutsche Landesbank (Nord/ LB) tot stand. Vanaf 1985 was de bank al begonnen een collectie op te bouwen van ‘post- 1945 kunst in een internationale context’. Overal in het gebouw kunnen werknemers die nu ophangen.

 

  tn_foto 3      

tn_DSC00117

(boven) Links de Calenberger Neustadt, rechts de Altstadt. Grens is de Leibniz-ufer. Afbeelding bij maquette in Historisches Museum.

(links) Der Blaue Faden in de Calenberger Neustadt, met afwijkende nummering t.o.v. het toeristengidsje waarvan het kaartje moeilijk leesbaar is

 

(rechts) Der Rote Faden in de Altstadt, met eveneens afwijkende nummering.

Soms is klein uitstapje gemaakt naar de Blaue Faden (Waterloo-platz nr. 12 bijv.)

 

 

 

Der Rote Faden:

 

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQHriwHKqTwX_0JK0vPujpIWX-vFYcWnkTymzOeNLaoK-pMGdbm708i

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRd6DftIj6SYeByKlfQEQmn2VtccYP1jgY5X50cqGtcM-p6Zriu0_Or1Q

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT3GzBjsaf-EhptFDYZdgI6N97bJ9IYRhrh03Nca-okxiCXQp8U6h-2

tn_DSC00089

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQN5U5VDNF0XpFbjDw5RiV7cnh3F6uN8B04DBrQT3Lo_w5MwaQf2dc-

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQDRkgRL3UcTeuEfFsHGAo2YJljHEr_RGR7lwPfyWvcjL3uitBtq0mAWQ

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTOu4P4-7hJOIvaeYhMR7kTVmm9sqWYDsYGv1wJBbo0qG9f2s7MqS8eIw

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRiThp7KVcTdwKhqbVgGbkx0crD69lhuAA68oY9-2DNm_7PDt2LCaaB

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRxxsf6-zgfY173ptw9v6vw5cDY8ljku2YniaKcohgiZAHYPQs2ev-5lA

(1). Hauptbahnhof

‘Koopgoot’

t.o. station

Links van (2).: (Opera): Café

Kröpcke met klok

Rechts van (2).:

gedenkteken vervolging Joden

(3). Leibniz

Monument

 

(6).

‘Demut’

(Aegidien-

Kirche)

(7).Neue Rathaus

en Maschpark

(10).Wappenportal

‘Dieu et mon droit’

Enige overgebleven

deel gebouw Ulanen

(11)..naast Huis Laves het door hem in 1832 gebouwde paleis tbv. George V

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRWPaeTwqSzcwMtpm93UK4HENwpgIKbjuEvmhQadgQc8-PgGVy4vRdd

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQqS0yXkXSRDROWAnzi4VUNkz5M_Tq3OWVIJ1DVs25vhB7gexX-gA8xqg

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTqaBt2zl_Y9s9mwCqW2d9VlsgMfT9lZcHp66EJlkKE-BafgnfPeJAX

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTqa8Rz0q1vCZifNDUX0wZl1hkyaUNWaBrrM2qV-o35dMUaFx0vrPz4pA

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQba-Qh4MbK48c5Ht2K9TzUMjWln7bwJiJ893-1CybVcAb8Rmj279wHXA

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRfkTrQGmT6lYrH5omcvQHsGvIY0YYQc5iWX8J2vOXfoMCEAvT6ajQEVg

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRthG3Jx5aWmVkDb9GSIdIvQaGLfy6qoKqypsguhNtBfjJP8nOlsne-

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQGP6VfzKjp3sEeWR0y7MZIgxyA2SaleUiyP06Uyq9qhf2QtMAfDgNr

(12). Waterlooplatz

met Victorie-zuil

(13).Leineschloss nu

Niedersächs. Landtag

met Göttinger Sieben

(14)..Beginenturm

op afgebroken Romaanse kerk;

oudste plek Hannover; zetel Hist. Museum(19)

tegenover

(14):

Nana`s en

Duve-brunnen

(15). Ballhof: Oudste sporthal van de stad.

Gebouwd tussen 1649 en 1664 door hertog Georg Wilhelm.

(16). Kreuzkirche met Cranach triptiek

boven het altaar. Aan de zijkant van de kerk is de Duve-kapel (zie t.o. 14)

 

(17). Richting

Herrenhausen en

Leibniz Universiteit

met de Stadtbahn

 

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcR5BKN7DgZb4cihB8vJxySPX-jqn2xomhgh1GDiCizYI_HPIdBFHgKaWbM

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRKHlgdAngHJ11EhkYt8srvOlhsH3JkwNmbNxv0yTnmPbIbFpcrpv9ZVA

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQFlP9udq3ky9b0s8Kk0TSnQbzzsN5qe2tV07rJvZ4hU_gNpxucrCckZQ

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRb7optsiqaGjLKtSjH_KjW1QbhoSE467I0oa8shgC-jHBJY3USC6UR

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSijuL-BvyxTTxmOlIlVTjjrTvUsvdPDcJWTkmJXKuMtsRHKeIy9E4aTg

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQ3-knEVUjpJxFP8BRodV7XOWk4RtW7pWi5dP0JKNnlxBIh9W_BA_KQ

 

 

(19). Historisches

Museum met geweldig goede exposities (zie 14)

Leibnizhuis aan de Holzmarkt. Stond

voor WO II elders.

Kostte ruim 20 milj. M

Kramerstrasse

(tussen 19. en 20.)

(20). Marktkirche nu, en in historische omgeving (aan het plein met het Alte Rathaus). In 1943 gebombardeerd en na WO II in oorspronkelijke ME stijl weer

opgebouwd

Alte Rathaus

 

 

 

 

 

Der Blaue Faden:

(deze wandeling vereist vanwege de afstanden meer energie, maar een beetje smokkelen kan ook.

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTqa8Rz0q1vCZifNDUX0wZl1hkyaUNWaBrrM2qV-o35dMUaFx0vrPz4pA

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQia4GDBpUUF2naqve1KV8m6RGh8iMup7xncVluL7OASHzyywDzSV29

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRq8-tUZRmBEA1WYUWcxz7fnB32ZAfy6VEF9evtvCq9gTtNL0tvSDBpvg

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRSdo7R6tabm_67Zq6Cq6dftG4YiKSAiBG4xUH_57qc2OCEB3N2VvLV9w

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRXi15hIXrLWLtb2J-Xm4LBfvsHsJCK8dicbuFvoX8tMS80J97JRdIEmkE

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSL6GgVCHr0QG4NCtiwR5zy2wHdcoYaj1Fw_4Nf9TDsb-fuTzcPUDlpqQ

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTCZ2sxaIAYRgEcl4Yc5ewnsv5On9T5J3Vp0JGuMFAy8-L3LBX4JiRB

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQGwamQJ8rSuk_1hAPH0qdNC-Y74OKHLyFXW97bsVlU4J6vqNMtPxEazA

(1).Duve-

brunnen

(2). Niedersäch.

Umweltministerium, vroeger gebouw Staats-

regering

(3). Beeld

Gen. Graf Carl August von Alten, Waterloo overwinnaar

(4). Ev.refor

Kirche

(5). Polizeidirektion met

Elementen uit renaissance, barok en maniërisme. In nazi-tijd

gevreesd gebouw

(6). (ehemalig) Oberzolldirektion, met Neorenaissance

en Jugendstil details

(7).(ehemalig) militaire kledingsgebouw

(8). Calenberger Esplanade (1996- 1998)

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQ1Abf0jnGTNloTLXDUupcYl__ADmzJy9y124USSBnYy7gYGkjNM9X_mQ

tn_DSC00148

tn_DSC00149

tn_DSC00151

tn_DSC00156

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcThuofpYzwBVuofmtZjqCLPx914TgcUzsufRCEqfEQrj-1-NNwovrcG

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRGO-fjS0_3apAUeVQRcfAvELQp5utrsjcAsYZjaFRRqFm-J9YU0qP1

(9). (ehem) Palais von

Dachenhausen; hoort nu bij Friederikenstift

(10). Geboortehuis Johann Anton Leisewitz (1752- 1806), belangrijk Verlichtings-figuur. Alleen de plaquette herinnert nog.

(11). E.-luth. Kirche St. Johannis met Spaans orgel en Leibniz zaken. Vroeger was het een (Lutherse!)

barokkerk

(12). Neustädter Markt

naast Johanniskirche

(13). Monument ter nagedachtenis aan de

(Neue) Synagoge die hier in 1938 werd verwoest

(14).St. Clemens

 

 

Noten:

(1). Voor veel meer gegevens wordt verwezen naar: https://books.google.nl/books?id=5mjlc_rBS3kC&pg=PA17&lpg=PA17&dq=honovere+hannover&source=bl&ots=YPocbom11Z&sig=7P-0Pm1X1pw7KOf2KdmDfHNSoH8&hl=nl&sa=X&ei=HOWbVdzNDIKysQGitJrQAQ&ved=0CFsQ6AEwCQ#v=onepage&q=honovere%20hannover&f=false

Hannover Chronik: von den Anfängen bis zur Gegenwart : Zahlen, Daten, Fakten, geredigeerd door Klaus Mlynek,Waldemar R. Röhrbein

(2). http://www.welfen.de/stammtafel.html en https://nl.wikipedia.org/wiki/Middelste_Huis_Brunswijk

(3). https://nl.wikipedia.org/wiki/Gottfried_Wilhelm_Leibniz

(4). Naar Venetiaans voorbeeld gebouwd, werd de kerk, hoewel nog niet geheel voltooid, in november 1718 ingewijd door bisschop Agostino Steffani.

(5). In 1827 een nieuwe synagoge gebouwd. In 1842 werden de Joden ‘gelijkgesteld’ waarna hun aantal toenam van 668 in 1852 naar 5.155 in 1910. De Neue Synagoge werd in 1864- 1870 gebouwd.

(6). Er was in Londen een Deutsche Kanzlei die overleg had met het bestuur in Hannover, waaronder de ‘Geheime Rat’(Privy Council). Deze had overleg met de landbezittende klasse. De reis naar Engeland om gegevens uit te wisselen duurde ten minste een week. Van Hellevoetsluis naar Harwich kon wel 5 dagen duren. In noodgevallen kon het bestuur in Hannover zelf beslissingen nemen. George I t/m George IV waren koning van Engeland én Hannover. George V was alleen koning van Hannover, maar hij telde de nummering maar door voor het gemak.

George II was 12 x in Hannover. Als hij daar was organiseerde men allerlei festiviteiten en legershows voor hem. Van een daarvan ‘Revue van 1735’ : Vorbeimarsch vor dem König werd een schilderij gemaakt, dat bestemd was voor zijn Londense residentie (zie afbeelding)

George III was nooit in Hannover, maar hij deed wel veel voor de verbetering van de landbouwmethodes. Vandaar zijn bijnaam ‘Farmer George’..

(7). Het Koninkrijk Westfalen was een Franse vazalstaat in Duitsland die de Franse keizer Napoleon I na de Vrede van Tilsit in 1807 schiep voor zijn broer Jérôme Bonaparte. De staat was te vergelijken met het naburige Koninkrijk Holland, waar Napoleon zijn broer Lodewijk op de troon zette. (zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Koninkrijk_Westfalen)

(8). Prins Regent George verklaarde in 1814 in Londen Hannover tot koninkrijk. Graaf Ernst von Münster, minister van Staat sinds 1805, slaagde erin dit te laten erkennen op het Congres van Wenen. Hij leidde de politiek tot 1831 vanuit Londen. Prins regent George stuurde zijn broer Adolph Frederick naar Hannover om de monarchie te representeren. ‘Alle macht was van de koning’ was het devies, tot 1833.

(9). Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6ttinger_Sieben

(10). zie voor meer bouwwerken enz. https://de.wikipedia.org/wiki/Georg_Ludwig_Friedrich_Laves

(11). https://de.wikipedia.org/wiki/Schloss_Monbrillant

(12). Later werd het een Koninklijke Hogeschool en na WO II de Leibniz Universiteit.

(13). Der Rote Faden p. 35

(14). In 1941 waren er 2400 gedeporteerd

(15). https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_abgegangener_Bauwerke_in_Hannover

 

 

Bronnen:

Gedrukte: Grote Winkler Prins Encyclopedie (1974)

Der Rote en Blaue Faden, Stadtführer Hannover

 

Websites: vele Wikipedia sites, o.a. https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_abgegangener_Bauwerke_in_Hannover , https://de.wikipedia.org/wiki/Georg_Ludwig_Friedrich_Laves,

https://nl.wikipedia.org/wiki/Gottfried_Wilhelm_Leibniz

 

 

Terug naar de pagina Eerdere Reizen