RONDREIS MIDDEN- en ZUID PERU

 

De rondreis begon in Lima en eindigde in Cusco. De voornaamste reden hiervan is dat het menselijk lichaam langzaam moet wennen aan een verblijf op grote hoogte. Dat bleek in de praktijk heel duidelijk !

De reis kon nog worden verlengd met een verblijf in de jungle (het derde klimaatgebied naast de kust en het Andes- gebied), maar daar is van afgezien vanwege alle muggensoorten en de hoeveelheid regen die er kan vallen.

 

     

                            Rondreis Peru

               Klimaat en vegetatie

 

Het gevolg van deze route is, dat niet ingegaan wordt op de (pre-Inca) culturen die in het noorden van het huidige Peru hebben bestaan en dat de reis begint in het meest kale en onvruchtbare gedeelte van het land: vanuit Lima langs de kust naar het zuiden naar Arequipa. Dat kale en onvruchtbare heeft alles te maken met het klimaat langs de kust. Dat klimaat wordt voor een groot deel bepaald door de zeer koude Humboldt- stroom (max. 9 graden). Deze zorgt voor extreme droogte en voor negen maanden per jaar zee-mist in Lima.

Doordat de zee zo koud is, recreëren er – langs de gehele kuststrook- nauwelijks mensen op het strand. Dat men niet in zee zwemt, komt mede omdat het afval van Lima (en andere steden) direct op zee wordt geloosd.

 

Als inleiding op het fotografische verslag volgt een kort historisch overzicht en enige andere informatie:

  1. de geschiedenis
  2. de economie
  3. de gezondheidszorg
  4. het onderwijs
  5. platentektoniek en vulkanisme
  6. de samenstelling van de bevolking en de godsdienst

 

 

ad 1. de geschiedenis:

De geschiedenis van Peru is, heel globaal, als volgt in te delen (n.b. er bestaat geen eenduidige jaartallenlijst):

                                                 

Periode

Data

Belangrijke Culturen of Feiten

(vet gedrukt zijn de zuidelijke culturen)

Periode van onafhankelijkheid

Onafhankelijkheid

 

Peru leeft vooral van de uitvoer van guano (vogelpoep m.n. van de Ballestas-eilanden)

1879-1883: Salpeteroorlog tussen Bolivia en Chili  over beheer nitraatgebieden in Atacamawoestijn, waar Peru aan mee gaat doen. Gevolg: Peru verliest grote stukken land aan Chili en wordt geplunderd. Bolivia verliest de uitgang naar zee.

1980-2000: guerrillaoorlog door opkomst Sendero Luminoso (Lichtend Pad) en de Revolutionaire Túpac Amaru beweging (MRTA). In 1992 wordt de leider van Sendero Luminoso , Abimael Guzmán, opgepakt. Dat was goed voor de populariteit van Alberto Fujimori (president van 1990- 2000)

2007 Aardbeving in het Ica gebied. Veel huizen zijn nog niet opgebouwd

Koloniale periode

Spaanse periode

1532 CE – 1821 CE

1532 Pizarro arriveert, ontmoet Atahualpa en neemt hem gevangen

In 1767 worden de Jezuïeten uit het Spaanse rijk verdreven. Zij komen teveel op voor de belangen van de indianen, in tegenstelling tot de Portugezen.

Túpac Amaru II, afstammeling van Atahualpa, komt in opstand (1780-1782)- vermoord

1821 José de San Martin verslaat het Spaanse leger en roept de onafhankelijkheid uit.

Vilcabamba Rijk

(Incaleiders onder Spaans toezicht)

(1525 of) 1533 – 1572 CE

Belangrijkste leiders:

Manco Cápac II. (Manco Inca Yupanqui) (1533-1544)-gekroond door Pizarro in 1534; komt tegen hen in opstand

Túpac Amaru  (1571-1572) - vermoord

Keramische periode

Tawantinsuyu Rijk

1430 CE – 1532 CE

 

Inca`s (1197-1532/1533)

Belangrijkste leiders:

Manco Cápac- de eerste Inca

Pachacútec Inca Yupamqui (1438-1471) de negende Inca

Atahualpa(1502-1533)- de dertiende  en laatste Inca ( afbeelding: Pizarro vermoordt Atahualpa)

Regionale Staten

1200 CE – 1470 CE

Wari, Chimú, Chincha (Icacultuur), Chanka Confederatie

Huari Rijk

800 CE – 1200 CE

Wari, Tiwanaku

Regionale ontwikkeling

100 CE – 800 CE

Moche, Nazca, Lima, Tiwanaku, Recuay, Gallinazo

Formatieve periode

900 v. Chr. – 200

CE (= na Chr.)

Chavín, Vicus

Prekeramische periode

Archaisch

4000 – 1200/1800v.Chr.

 

Lithisch (Steentijd)

4000 – 1500 v. Chr.

 

 

De ontwikkeling van het Peruaans grondgebied in kaarten:

De Huari/Wari en Tiwanaku

culuur

Uitbreiding van het Inca-rijk

De komst van Pizarro/ verdrag van Tordesillas (1494)=  - - - -

 

De Jezuïetenstaten

Peru na 1800, toen Bolivia nog een uitgang naar zee had

(zie salpeteroorlog)

De Inca`s, die eigenlijk relatief kort hebben geregeerd, slaagden er in zo`n groot gebied te veroveren omdat zij in staat waren genoeg voedsel te genereren. De volkeren (regionale staten) die zij onderwierpen konden dat steeds minder goed.

 

Dat Pizarro met zo`n klein groepje soldaten het machtige Inca-rijk kon veroveren, heeft verschillende redenen:

  1. de onderworpen volkeren in het Inca-rijk waren het geruzie tussen de zonen van de twaalfde Inca zat. Ze waren blij dat Pizarro Atahualpa gevangen nam (Pizarro had in ruil voor enorme goud- en zilverschatten beloofd hem te sparen, maar hield zich niet aan zijn woord)
  2. de Spanjaarden brachten ziektes mee die zeker de helft van de inheemse bevolking uitroeiden
  3. de bewapening van de Spanjaarden was superieur aan die van de Inca`s

 

Ad 2. de economie:

Peru verloor in de Salpeteroorlog een derde deel van zijn grondgebied aan Chili. In dat woestijngebied lagen ook allerlei koper/ goudmijnen. Men heeft zich nog steeds niet bij het verlies neergelegd, mede omdat de vraag naar koper momenteel erg groot is.

Het andere belangrijke 19de eeuwse middel van bestaan, de Guano (vogelpoep= mest), waar de strijd ook over ging, is momenteel minder belangrijk. De koper- zinkmijnen vormen naast de visserij en het toerisme de belangrijkste inkomstenbronnen. De omstandigheden in de mijnbouw vormen een bron van zorg, mede omdat men bij ongevallen meestal zelf alle dokterskosten moet betalen.

De omvang van de coca (bladen)- industrie is niet duidelijk. Iedereen kauwt coca- bladeren, drinkt coca- thee of zuigt op coca- snoepjes die goed zouden helpen tegen o.a. de hoogteziekte. Het is niet toegestaan er pasta van te maken en zeker niet om die uit te voeren. In hoeverre dat toch gebeurt is onduidelijk.

Onder Fujimori verbeterde de economie langzaam en inmiddels komen veel Peruanen weer terug naar hun land omdat de arbeidsmogelijkheden elders (zoals in Spanje) zeer verslechterd zijn en de eigen economie nu meer kansen biedt.

De koopkracht van de meeste mensen is enorm slecht. Het sociaal minimum is 1500 sol (500 euro) en velen halen dat niet. De prijzen in de supermarkten liggen bijna op Nederlands niveau. Veel mensen kunnen hun boodschappen dus hier niet doen.

Ad 3. de gezondheidszorg:

een aantal Peruanen in loondienst kennen wel een soort ziektekostenverzekering, maar de bijbehorende zorg in de staatsziekenhuizen is niet waar ieder naar verlangt. Er zijn natuurlijk ook –duurdere- privé ziekenhuizen.

Geneesmiddelen zijn overal vrij te koop en meestal in opgeloste vorm (bijv. ORS) omdat veel Peruanen niet kunnen lezen en dus ook de medicijnbijsluiters niet.

Ad 4. het onderwijs:

De leerplicht bestaat pas sinds 1992. Fujimori stelde die in voor iedereen vanaf 5 jaar (nu vanaf 3 jaar). Hij zorgde voor de stichting van veel staatsscholen. Men gaat 3 jaar naar de kleuterschool en dan t/m 17 jaar naar een school waarin basis en voortgezet onderwijs is gecombineerd. Ieder krijgt hetzelfde onderwijs, echter de klassen zijn gesplitst in (bijv.) 10A, 10 B, 10 C (met meer verrijkingsstof). Als men daarna naar de (staats of privé) universiteit wil ( n.b. verschil onze hbo en universiteit bestaat niet), dan is een pre-universitair jaar (op een privé-school) eigenlijk noodzakelijk omdat men anders de toelatingstest niet haalt.

Er zijn naast staatsscholen veel privé scholen met een schoolgeld van 50 tot 5000 sol per maand (3 sol = 1 euro). Deze zijn dus niet

voor veel Peruanen toegankelijk.

Hoewel de staatsscholen gratis zijn kunnen ouders de boeken vaak niet betalen. De bereikbaarheid van scholen zal ook een probleem zijn omdat het platteland zeer uitgestrekt is en er geen sprake is van openbaar vervoer. Doorstuderen vergt nogal geluk en doorzettingsvermogen.

Ad 5. platentektoniek en vulkanisme:

Het Andesgebergte, een relatief smalle strook van ca. 150  km. breed, ontstond 45 miljoen jaar geleden. De bergen ‘groeien’ echter nog steeds (vandaar dat er steeds discussie is over de juiste hoogte van een top). De Nazcaplaat duwt zich onder de Zuid-Amerikaanse plaat en dat zorgt voor veel spanningen in de aardkorst. In Arequipo (o.a.) beeft de grond zeer regelmatig en alle gebouwen/ huizen in het land hebben plekken waar aangegeven staat waar het veilig is om te schuilen bij aardbevingen ( S= Securidad). Er staat ook bij hoeveel mensen er in de veilige plek passen.

Grote basaltzuilen van eerdere vulkaanuitbarstingen staan rechtop in het Atlas- landschap. Diverse vulkanen gelden nog als actief hoewel ze al veel jaren niet zijn uitgebarsten.

Een extra probleem is dat veel mensen de eigendomsrechten op hun woningbezit niet goed laten registreren. Als hun bezit dan verwoest is ten gevolge van een aardbeving en als men dan recht heeft op enige schadevergoeding, kan men niet aantonen dat het betreffende pand eigendom was. Vandaar dat nog veel huizen een ingestort uiterlijk vertonen omdat het geld tot renovatie ontbreekt.

Ad 6. de samenstelling van de bevolking en de godsdienst:

De bevolking kent een soort klassensysteem met bovenaan de afstammelingen van de Spanjaarden en onderaan de inheemse bevolking. Er is een groot verschil tussen rijk en arm. De middenklasse begint zich net te ontwikkelen. De macht is in handen van een kleine groep blanken en mestiezen (menging van blanke en inheemse bevolking). Vooral de armen hebben in de jaren `80 te lijden gehad onder het geweld van Sendero Luminoso (Lichtend Pad).

De meeste Peruanen zijn vurig Rooms Katholiek, hoewel ook Evangelische kerken aan het groeien zijn. De katholieke kerk heeft veel elementen (afbeeldingen/ heilige plaatsen) uit de Inca- cultuur overgenomen om de overgang van de bevolking naar de nieuwe godsdienst te vergemakkelijken (veel heiligen in Inca kledij). Men noemde de nieuwe (gemengde) (schilder)kunst de Cusco- stijl.

Naast de christelijke feesten worden nog steeds veel (pre-) Inca feesten groots gevierd, zoals het Pacha Mama feest op 1 augustus.

 

Hieronder wordt beknopt de Inca- opvatting over de schepper van het heelal (Wiracocha) weergegeven:

          

                    Wiracocha

 

                     Creador

 

           Sol                      Luna

      Venus matinal   Venus vespertina

      Señor tierra       Madre Mar

      Hombre             Mujer

 

      

             Terrazas agricolas:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

 

 

De rondreis in foto`s:

 

LIMA: De kathedraal

Pizarro laat zijn mannen kiezen: vóór of tegen hem

Het graf van Pizarro

Altaar en koor van de kathedraal

  Plaza de Armas/ Plaza Mayor

      

Kerk/ klooster San Francisco

                                         en de catacomben

Lima in de zee-mist, het enige vocht dat er valt. Een grauwe stad

De woestijnkust: hier hebben arme mensen gratis een stukje land gekregen, maar er is nog veel te doen.

Reserva Nacional de Paracas, waar ooit San Martin landde (1821) en de onafhankelijkheid uitriep. Het is het ontstaansgebied van El Niño en vroeger zag het gebied er uit als de foto boven.

De kleur van de aldaar aanwezige flamingo`s werd de basis van de vlag.

De Humboldt pinguïns genoemd

naar de naamgever van de koude zeestroom.

 

Vanuit Pisco naar de Ballestas eilanden, waar veel vogels leven. Men haalde er de Guano (vogelpoep), in de 19de eeuw de eerste ‘kunstmest’.

Op de eerste afbeelding zou een soort kandelaar (El Candelabro) te zien moeten zijn- uitvergroot op de 2de foto. De functie ervan is nog steeds onduidelijk.

Overal liggen zeeleeuwen te zonnen en het stinkt er vreselijk naar allerlei soorten poep.  Momenteel mag men éénmaal per vijf jaar de Guano scheppen.

In het Ica-museum bevinden zich verschillende mummies van pre- Inca--culturen. Ze zitten in foetushouding in verband met de wedergeboorte-gedachte. De middelste is een zout- mummie uit de jungle.

Omdat de culturen van hele hoge schedels hielden, werden de baby`s al vanaf de geboorte in de juiste vorm gemodelleerd. Vaak ontstond er later druk op de hersens

waardoor operaties nodig waren. De schedels met operatiegaten getuigen hiervan

 

 

Een quipu met de afbeelding van een drager.

Hoe de quipu werkte is nog onduidelijk

Vanuit NAZCA een bezoek aan de pre-Inca begraafplaats van Chauchilla (20 mummie)s. Kinderen hadden geen eigen graf. Overal in het zand kun je plukken mummie- stof oprapen.

De openingen van de graven zijn altijd op het oosten gericht.

Ondergrondse aquaducten en een afbeelding van het hele stelsel. De Inca`s slaagden er hierdoor in genoeg te verbouwen. Via een put kon men het stelsel reinigen.

 

Men kweekt in de droge gebieden cactussen vanwege de vruchten, maar vooral vanwege de (witte) luis. Als je die open drukt, komt er rode kleurstof uit (luizenbloed…cochenille)

Na een bezoek bij een pottenbakker, die nog steeds, net als de Inca`s geen draaischijf gebruikt maar een mal, een bezoek aan een goudwinners groep. Er wordt gewerkt onder vreselijke omstandigheden, maar…het levert een relatief goed inkomen op.

Het museum van Maria Reiche die de Nazca lijnen jaren bestudeerde, was helaas al gesloten.

De Nazcalijnen –vanwege de thermiek- zelf niet van boven gezien. Ze zouden (von Dänicken) van astronaut- goden zijn of ceremoniële lijnen om de goden te vereren. De witte lijnen komen van het onderliggend gesteente.

Het meest verlaten museum (midden in de woestijn) van Sacaco. Hier was vroeger zeebodem en er liggen 50 walvis- skeletten in de open lucht. De weduwe van de oprichter beheert het museumpje. Ze zoekt 6 miljoen jaar oude haaientanden en leeft deels van de verkoop hiervan.

  

De Pan American Highway

(begint in Canada)

Even boven Nazca ligt de Huacachina oase waar je kunt zandsurfen

Een truckers kerkje, gebouwd op de plaats van een ernstig ongeluk waarbij iedereen overleefde

AREQUIPA: hotel in een (witte) mansion

Kerk van de Jezuïeten (1698), met koepel vol jungle- afbeeldingen. Veel monstransen in kerk omdat hostie na Concilie van Trente steeds belangrijker wordt

Arequipa heet de ‘Witte Stad’, vanwege de steensoort vulkanisch tufsteen (sillar), maar ook vanwege de vele blanke kolonialen die er woonden. Boven de ‘simpele’ kathedraal uit de tijd van de Republiek en een Laatste Avondmaal met cavia en chicha.

28 juli: feest van de onafhankelijkheid. Je moet

meedoen en je vlag uithangen!!!

Plattegrond van het klooster St. Catalina (Catharina van Siena), een claustrum

met spreekluiken voor de gewone nonnen

De cel van de beroemde zuster Ana (stierf 1686- zalig in 1985)

De kloostergangen zijn fantastisch beschilderd met de prachtigste visioenen

Een van de straatjes waar rijke nonnen met hun bedienden woonden. Ze hadden ook allemaal een eigen oven. In 1871 werd het bezit van bediendes afgeschaft en ging men – van schrik-  meer gemeenschappelijk eten.

Juanita, het ijsmeisje, werd gevonden op de Ampato (een Apu= god). Zij werd geofferd om de (regen) goden gunstig te stemmen.

Langs allerlei vicuña, lama en alpaca kuddes, aankomst in CHIVAY. Daar dient een flink bedrag aan ‘tol’ te worden betaald, waar de hele omgeving mee wordt gesubsidieerd. Chivay zal ons vooral bijblijven als erg koud (vooral door de uitval van de elektriciteit )

Langs bergen vol Inca -terrassen naar de Cañón del Colca

waar inderdaad na een tijdje de condors rondvliegen, die we hierboven bekijken. Verder zien we veel andere bussen en heel veel koopwaar. N.b. de condor is het symbool van de bovenwereld, de puma van ‘onze’ wereld en de slang  vertegenwoordigt de onderwereld. Men geeft dat ook vaak aan door drie stenen  op elkaar te stapelen.

De Inca`s zouden de terrassen eerst op schaal ontworpen hebben.

Het kerkje van Maca :

Hout met goud= mestieza- barok

 

    

De plaatselijke heilige in Inca-kledij

Foto ? Eén sol

a.u.b.

En dit is wel erg hoog.  We zijn tot 4900 meter gekomen. Daar wordt ademen wel steeds moeilijker.

De Kathedraal van PUNO, dat het culturele hart van Peru

heet te zijn (op folkloregebied). In de kathedraal konden

we de speciale Maria van het Candelaria-feest (febr.) echt niet vinden. Wel veel andere Maria`s

Naar de Uros-indianen in het Titicacameer: het meer wordt steeds kleiner en steeds smeriger omdat alle afval van Puno er op wordt geloosd. Het inpompen van zuurstof helpt echt niet. Het meer is het scheidingsgebied tussen de twee ‘inheemse’ talen Quetchua en Aimara. De Indianen zijn er ooit heen gevlucht omdat de Inca`s en de Spanjaarden hen dwongen in de mijnen te werken. Zij leefden (en leven deels nog steeds) van de (ruil)handel. De eerste kunstmatige eilanden waren aan elkaar geknoopte rietboten. Eerst waren er zeven, maar nu zijn er inmiddels zestig bijgekomen. Met de zaag wordt gedemonstreerd hoe men zo`n eiland maakt. Gelukkig wonen de meeste Uros-indianen elders, want dit (toerisme) gedeelte is net Volendam.

Demonstratie van ruilhandel en een rietboot

Manco Cápac

torent in Puno overal boven uit.

De konische begraaftorens van Sallustani (chullpa`s-fallus symbool?). De pre- Inca culturen begroeven er ook al, maar de Inca`s bouwden de torens  er ca. 1350. De afgebeelde toren werd getroffen door de bliksem (vanwege ijzerhoudend gesteente), maar is weer hersteld. Er konden ruim 30 doden in één toren. Alle mummies zijn verdwenen door goudrovers.

Een boerenhuis, met de 2 stieren van ‘gezelligheid en saamhorigheid’. Men leeft van aardappelen (te eten met mineraalrijke moddersaus) en maïs. Overal worden cavia`s gehouden,  die regelmatig in de pan verdwijnen.

 

(CUSCO) Koricancha en S. Domingo: Koricancha betekent gouden enclave

en deze werd gebouwd ter ere van Inti, de god van de zon. De Spanjaarden roofden alles en bouwden de kerk en het klooster van Santo Domingo er boven op. De foto links laat zien hoe het heiligdom er wellicht uitzag. Rechts het feest voor Pacha Mama op 1 aug. Alle notabelen van de stad zijn aanwezig en men bidt voor een goede oogst.

Een afbeelding van wat de Spanjaarden in de Melkweg zagen. Cusco werd als navel van de wereld gezien.

Plaza de Armas en de kathedraal. De buitenkant van de kathedraal is veel minder mooi dan die van de Jezuïetenkerk. De binnenkant daarentegen is veel rijker versierd met goud

 

 

Altaar van de Kathedraal

Eerst lukte de tocht naar Sacsayhuamán niet vanwege de lerarenstaking (men staakte al 44 dagen omdat men slechts de helft van het sociaal minimum verdient), later alsnog wel. S. zou geen Inca fort geweest zijn, maar een plaats met torens die dienden als observatorium. Op 24 juni wordt er nog steeds een grootse zonneviering gehouden. 20 jaar geleden nam men de stenen nog mee naar huis, maar nu beschermt de regering de plek. Geheel rechts: Q `enquo met ondergrondse tunnels waar mummies werden bijgezet.  De Spanjaarden roofden alles en verbrandden de resten.

 

 

 

 

 

 

 

Het Regionale Historische Museum, met een zeer kleine collectie (pre-)Inca, maar een verrassend aantal afbeeldingen uit de koloniale tijd: de gevangenneming van Tupaq Amaru II (die streefde naar herstel van het Inca-rijk) in 1781, een afbeelding van Maria als God- Berg (Apu) en vele afbeeldingen van Jacobus (de eerste uit 1533)

 

1 augustus: veel optochten waar allerlei Maria`s werden rondgedragen, met heel valse muziek

De treinreis van CUSCO naar Aguas Calientes. We gaan daar overnachten om héél vroeg  Machu Picchu te kunnen bezoeken. Onderweg veel dappere trail- lopers

Machu Picchu betekent ‘Oude Stad’. De oorspronkelijke naam is niet bekend want er zijn geen kronieken van. Wanneer de stad precies gebouwd is en hoe lang deze bewoond is gebleven is ook onbekend. Er is geen pre-Inca bewoning aangetroffen. Waarschijnlijk is men ca. 1430 aan de bouw begonnen en is de stad 45 jaar bewoond geweest.

Het was vermoedelijk een ceremoniële stad want er zijn geen mummies gevonden (en er was te weinig grond om alle mensen te voeden). Ze werd verlaten vanwege epidemieën of vanwege ruzies tussen de zonen van de 9de Inca- keizer  na diens dood.

Cristo Blanco, in 1942 geschonken door hier  in de wol rijk geworden christelijke Palestijnen

De Heilige Vallei waar de rivier de Oerambamba voor vruchtbaarheid zorgt. De Inca`s experimenteerden hier op welke hoogte welk gewas het beste groeide om dat vervolgens elders in hun rijk uit te zetten.

   

 

Overal dappere Inca`s, ook in het plaatsje Pisac waar (lekkere?) vlees- en kaasbroodjes, gebakken in de originele ovens, verkrijgbaar waren.

Het plaatsje Ollantaytambo met straatjes zoals vroeger; langs het huis liep in de Inca tijd het water. Ollantaytambo wordt de laatste levende Inca-stad genoemd. Een must!

Onbegrijpelijk grote veelhoekige stenen en weer een zonnetempel

Bezoek aan een huis waar van o.a. zwarte maïs chincha wordt gestookt en waar de hoofden van de voorvaderen  aan alle kanten de wacht houden.

Het vrouwencollectief dat een micro-krediet kreeg. Van wol tot lap- show

 

 

Museo de Koricancha met veel afbeeldingen uit de boeken van Guaman Poma de Ayala (Trabajo agricola en el periodo Inka; Los textiles en los dibujos; Inkas en conquista enz.). Er was ook een goed overzicht van het Inca idee over het heelal

Museo de Arte Popular met Kerst en andere ‘groepen’. Elk jaar is er op 24 december een wedstrijd wie de mooiste groepen maakt. De bedoeling is ze te verkopen. Nooit eerder gezien: een dronken Maria met laveloos kind Jezus

Op 5 augustus trekken heel veel vrolijke groepen  door Cusco. Dit is het luid zingende –vreedzame- vrouwenbataljon

 

 

 

 

Bronnen:

Websites: vele Wikipedia sites met info over musea, godsdienstige opvattingen, afbeeldingen enz.

 

Gedrukte literatuur:

Caitool Reisgids, Peru, Houten 2009

Marja Kusters, Peru , Dominicus reisgids, Haarlem 2010 3de druk

E. Guidoni & R. Magni, Monumenten van grote culturen, De Inka`s , Alphen aan den Rijn 1980

Jeffrey Quilter, Schatten van de Inca`s. De glorie van de Andes en het precolumbiaanse Zuid-Amerika, Librero-Kerkdriel 2011

Mark Adams, De ontdekking van Machu Picchu. In de voetsporen van Hiram Bingham III, Amsterdam 2012 (National Geographic)

Wolters-Noordhoff, Bosatlas van de wereldgeschiedenis, Groningen 1983

 

DVD`s:

The Mission (1986) (het werk der Jezuïeten in Zuid-Amerika en hun strijd tegen de Portugezen)

Pasos de baile/ The dancer upstairs (2002) (over o.a. de gevangenneming van Guzmán)

 

 

   Terug naar de pagina      Eerdere reizen           of de        Home page                        van Charlotte Anna Hansson