|
De rondreis begon in Lima en eindigde in Cusco. De
voornaamste reden hiervan is dat het menselijk lichaam langzaam moet wennen
aan een verblijf op grote hoogte. Dat bleek in de praktijk heel duidelijk !
De reis kon nog worden verlengd met een verblijf in de
jungle (het derde klimaatgebied naast de kust en het Andes- gebied), maar
daar is van afgezien vanwege alle muggensoorten en de hoeveelheid regen die
er kan vallen.
|
|
|
|
Rondreis Peru
|
Klimaat en vegetatie
|
Het gevolg van deze route is, dat niet ingegaan wordt op
de (pre-Inca) culturen die in het noorden van het huidige Peru hebben bestaan
en dat de reis begint in het meest kale en onvruchtbare gedeelte van het
land: vanuit Lima langs de kust naar het zuiden naar Arequipa. Dat kale en
onvruchtbare heeft alles te maken met het klimaat langs de kust. Dat
klimaat wordt voor een groot deel bepaald door de zeer koude Humboldt-
stroom (max. 9 graden). Deze zorgt voor extreme droogte en voor negen
maanden per jaar zee-mist in Lima.
Doordat de zee zo koud is, recreëren er – langs de
gehele kuststrook- nauwelijks mensen op het strand. Dat men niet in zee
zwemt, komt mede omdat het afval van Lima (en andere steden) direct op zee
wordt geloosd.
Als inleiding op het fotografische verslag volgt een
kort historisch overzicht en enige andere informatie:
- de
geschiedenis
- de
economie
- de
gezondheidszorg
- het
onderwijs
- platentektoniek
en vulkanisme
- de
samenstelling van de bevolking en de godsdienst
ad 1. de geschiedenis:
De geschiedenis van Peru is, heel globaal, als volgt in
te delen (n.b. er bestaat geen eenduidige jaartallenlijst):
|
|
Periode
|
Data
|
Belangrijke
Culturen of Feiten
(vet gedrukt zijn
de zuidelijke culturen)
|
|
Periode
van onafhankelijkheid
|
|
Onafhankelijkheid
|
|
Peru leeft vooral van de uitvoer van guano (vogelpoep m.n.
van de Ballestas-eilanden)
1879-1883: Salpeteroorlog tussen Bolivia en Chili over beheer nitraatgebieden in
Atacamawoestijn, waar Peru aan mee gaat doen. Gevolg: Peru verliest
grote stukken land aan Chili en wordt geplunderd. Bolivia verliest de
uitgang naar zee.
1980-2000: guerrillaoorlog door opkomst Sendero Luminoso
(Lichtend Pad) en de Revolutionaire Túpac Amaru beweging (MRTA). In
1992 wordt de leider van Sendero Luminoso , Abimael Guzmán, opgepakt.
Dat was goed voor de populariteit van Alberto Fujimori (president van
1990- 2000)
2007 Aardbeving in het Ica gebied. Veel huizen zijn nog niet
opgebouwd
|
|
Koloniale periode
|
|
Spaanse
periode
|
1532 CE – 1821 CE
|
1532 Pizarro arriveert, ontmoet Atahualpa en neemt hem gevangen
In 1767 worden de Jezuïeten uit het Spaanse rijk verdreven. Zij
komen teveel op voor de belangen van de indianen, in tegenstelling tot
de Portugezen.
Túpac Amaru II, afstammeling van Atahualpa, komt in opstand (1780-1782)- vermoord
1821 José de San
Martin verslaat het Spaanse leger en roept de onafhankelijkheid uit.
|
|
Vilcabamba
Rijk
(Incaleiders
onder Spaans toezicht)
|
(1525 of) 1533 – 1572 CE
|
Belangrijkste
leiders:
Manco Cápac II. (Manco
Inca Yupanqui) (1533-1544)-gekroond door Pizarro in 1534; komt tegen
hen in opstand
Túpac Amaru (1571-1572) -
vermoord
|
|
Keramische periode
|
|
Tawantinsuyu Rijk
|
1430 CE – 1532 CE
|
Inca`s (1197-1532/1533)
Belangrijkste
leiders:
Manco Cápac- de eerste
Inca
Pachacútec Inca
Yupamqui (1438-1471) de negende Inca
Atahualpa(1502-1533)-
de dertiende en
laatste Inca ( afbeelding: Pizarro vermoordt Atahualpa)
|
|
Regionale Staten
|
1200 CE – 1470 CE
|
Wari, Chimú, Chincha (Icacultuur), Chanka Confederatie
|
|
Huari Rijk
|
800 CE – 1200 CE
|
Wari,
Tiwanaku
|
|
Regionale
ontwikkeling
|
100 CE – 800 CE
|
Moche, Nazca, Lima, Tiwanaku,
Recuay, Gallinazo
|
|
Formatieve periode
|
900 v. Chr. – 200
CE (= na Chr.)
|
Chavín, Vicus
|
|
Prekeramische periode
|
|
Archaisch
|
4000 –
1200/1800v.Chr.
|
|
|
Lithisch (Steentijd)
|
4000 – 1500 v. Chr.
|
|
|
De ontwikkeling van het Peruaans grondgebied in
kaarten:
|
|
|
|
|
|
|
De Huari/Wari en Tiwanaku
culuur
|
Uitbreiding van het
Inca-rijk
|
De komst van Pizarro/ verdrag van Tordesillas
(1494)= - - - -
|
|
Peru na 1800, toen
Bolivia nog een uitgang naar zee had
(zie salpeteroorlog)
|
De Inca`s, die eigenlijk relatief kort hebben geregeerd,
slaagden er in zo`n groot gebied te veroveren omdat zij in staat waren
genoeg voedsel te genereren. De volkeren (regionale staten) die zij
onderwierpen konden dat steeds minder goed.
Dat Pizarro met zo`n klein groepje soldaten het machtige
Inca-rijk kon veroveren, heeft verschillende redenen:
- de
onderworpen volkeren in het Inca-rijk waren het geruzie tussen de
zonen van de twaalfde Inca zat. Ze waren blij dat Pizarro Atahualpa
gevangen nam (Pizarro had in ruil voor enorme goud- en zilverschatten
beloofd hem te sparen, maar hield zich niet aan zijn woord)
- de
Spanjaarden brachten ziektes mee die zeker de helft van de inheemse
bevolking uitroeiden
- de
bewapening van de Spanjaarden was superieur aan die van de Inca`s
Ad 2. de economie:
Peru verloor in de Salpeteroorlog een derde deel van
zijn grondgebied aan Chili. In dat woestijngebied lagen ook allerlei koper/
goudmijnen. Men heeft zich nog steeds niet bij het verlies neergelegd, mede
omdat de vraag naar koper momenteel erg groot is.
Het andere belangrijke 19de eeuwse middel van
bestaan, de Guano (vogelpoep= mest), waar de strijd ook over ging, is
momenteel minder belangrijk. De koper- zinkmijnen vormen naast de visserij
en het toerisme de belangrijkste inkomstenbronnen. De omstandigheden in de
mijnbouw vormen een bron van zorg, mede omdat men bij ongevallen meestal
zelf alle dokterskosten moet betalen.
De omvang van de coca (bladen)- industrie is niet
duidelijk. Iedereen kauwt coca- bladeren, drinkt coca- thee of zuigt op
coca- snoepjes die goed zouden helpen tegen o.a. de hoogteziekte. Het is
niet toegestaan er pasta van te maken en zeker niet om die uit te voeren.
In hoeverre dat toch gebeurt is onduidelijk.
Onder Fujimori verbeterde de economie langzaam en
inmiddels komen veel Peruanen weer terug naar hun land omdat de
arbeidsmogelijkheden elders (zoals in Spanje) zeer verslechterd zijn en de
eigen economie nu meer kansen biedt.
De koopkracht van de meeste mensen is enorm slecht. Het
sociaal minimum is 1500 sol (500 euro) en velen halen dat niet. De prijzen
in de supermarkten liggen bijna op Nederlands niveau. Veel mensen kunnen
hun boodschappen dus hier niet doen.
Ad 3. de gezondheidszorg:
een aantal Peruanen in loondienst kennen wel een soort ziektekostenverzekering,
maar de bijbehorende zorg in de staatsziekenhuizen is niet waar ieder naar
verlangt. Er zijn natuurlijk ook –duurdere- privé ziekenhuizen.
Geneesmiddelen zijn overal vrij te koop en meestal in
opgeloste vorm (bijv. ORS) omdat veel Peruanen niet kunnen lezen en dus ook
de medicijnbijsluiters niet.
Ad 4. het onderwijs:
De leerplicht bestaat pas sinds 1992. Fujimori stelde
die in voor iedereen vanaf 5 jaar (nu vanaf 3 jaar). Hij zorgde voor de
stichting van veel staatsscholen. Men gaat 3 jaar naar de kleuterschool en
dan t/m 17 jaar naar een school waarin basis en voortgezet onderwijs is
gecombineerd. Ieder krijgt hetzelfde onderwijs, echter de klassen zijn
gesplitst in (bijv.) 10A, 10 B, 10 C (met meer verrijkingsstof). Als men
daarna naar de (staats of privé) universiteit wil ( n.b. verschil onze hbo
en universiteit bestaat niet), dan is een pre-universitair jaar (op een
privé-school) eigenlijk noodzakelijk omdat men anders de toelatingstest
niet haalt.
Er zijn naast staatsscholen veel privé scholen met een
schoolgeld van 50 tot 5000 sol per maand (3 sol = 1 euro). Deze zijn dus
niet
voor veel Peruanen toegankelijk.
Hoewel de staatsscholen gratis zijn kunnen ouders de
boeken vaak niet betalen. De bereikbaarheid van scholen zal ook een
probleem zijn omdat het platteland zeer uitgestrekt is en er geen sprake is
van openbaar vervoer. Doorstuderen vergt nogal geluk en
doorzettingsvermogen.
Ad 5. platentektoniek en vulkanisme:
Het Andesgebergte, een relatief smalle strook van ca.
150 km. breed, ontstond 45 miljoen
jaar geleden. De bergen ‘groeien’ echter nog steeds (vandaar dat er steeds
discussie is over de juiste hoogte van een top). De Nazcaplaat duwt zich
onder de Zuid-Amerikaanse plaat en dat zorgt voor veel spanningen in de
aardkorst. In Arequipo (o.a.) beeft de grond zeer regelmatig en alle
gebouwen/ huizen in het land hebben plekken waar aangegeven staat waar het
veilig is om te schuilen bij aardbevingen ( S= Securidad). Er staat ook bij
hoeveel mensen er in de veilige plek passen.
Grote basaltzuilen van eerdere vulkaanuitbarstingen
staan rechtop in het Atlas- landschap. Diverse vulkanen gelden nog als
actief hoewel ze al veel jaren niet zijn uitgebarsten.
Een extra probleem is dat veel mensen de
eigendomsrechten op hun woningbezit niet goed laten registreren. Als hun
bezit dan verwoest is ten gevolge van een aardbeving en als men dan recht
heeft op enige schadevergoeding, kan men niet aantonen dat het betreffende
pand eigendom was. Vandaar dat nog veel huizen een ingestort uiterlijk
vertonen omdat het geld tot renovatie ontbreekt.
Ad 6. de samenstelling van de bevolking en de
godsdienst:
De bevolking kent een soort klassensysteem met bovenaan
de afstammelingen van de Spanjaarden en onderaan de inheemse bevolking. Er
is een groot verschil tussen rijk en arm. De middenklasse begint zich net
te ontwikkelen. De macht is in handen van een kleine groep blanken en
mestiezen (menging van blanke en inheemse bevolking). Vooral de armen
hebben in de jaren `80 te lijden gehad onder het geweld van Sendero
Luminoso (Lichtend Pad).
De meeste Peruanen zijn vurig Rooms Katholiek, hoewel
ook Evangelische kerken aan het
groeien zijn. De katholieke kerk heeft veel elementen (afbeeldingen/
heilige plaatsen) uit de Inca- cultuur overgenomen om de overgang van de
bevolking naar de nieuwe godsdienst te vergemakkelijken (veel heiligen in
Inca kledij). Men noemde de nieuwe (gemengde) (schilder)kunst de Cusco-
stijl.
Naast de christelijke feesten worden nog steeds veel
(pre-) Inca feesten groots gevierd, zoals het Pacha Mama feest op 1
augustus.
Hieronder wordt beknopt de Inca- opvatting over de
schepper van het heelal (Wiracocha) weergegeven:
|
|
Wiracocha
Creador
Sol
Luna
Venus matinal Venus
vespertina
Señor tierra Madre Mar
Hombre Mujer
Terrazas agricolas:
|
|
De rondreis in foto`s:
|
