|
Biografie
Paul Verlaine (1844- 1896)
Voor
de inhoud van de hieronder vermelde werken van Paul wordt verwezen naar het
hoofdstukje: ŒUVRES COMPLÈTES.
|
1840
|
1850
|
1860
|
1870
|
1880
|
1890
|
|
|
realisme en
naturalisme ; reactie hierop: Parnassianen
|
expliciet symbolisme (Baudelaire: poètes maudits)
estheticisme neigend naar decadentisme
Fin du siècle: escapisme, neoromantiek
|
|
|
1848 ‘revolutie’ en
uitroepen Tweede Republiek (1852- 70)
|
Frans- Duitse
oorlog
(1870-71); Parijse
Commune; Verlaine is
daar persofficier
|
|
|
|
|
1844 Verlaine geboren
|
1862: diploma ‘VWO’
-Studie rechten
-Contacten met de
Parnassianen
|
Huwelijk met Mathilde Mauté (1870- 1885); zoon Georges
Relatie met Rimbaud (1871- 1875/ gevangenschap)
Relatie met Lucien Létinois
(1877- 83 )
|
|
|
|
|
|
1863:Poèmes
saturniens
1869 Fêtes galantes
|
1870 La bonne chanson (voor MM)
1874 Romance sans
paroles
|
1880 Sagesse
1884 Jadis et naguère
1884 Poètes maudits
1888
Amour
1889 Parallèlement
|
|
|
Paul Marie Verlaine werd op 30 maart 1844 in Metz geboren, als enig
kind van de katholieke Nicolas- Auguste Verlaine, officier in het
Napoleontische leger, en Elisa Dehée de Fampoux. In hun huis woonde ook zijn nichtje Élisa, die wees was. Toen Nicolas- Auguste met pensioen
ging, trok de familie in 1851 naar Parijs, waar Paul het Lycée Bonaparte bezocht. Op 14- jarige leeftijd stuurde
hij zijn eerste grote gedicht (La Mort) naar Victor Hugo. In 1862 behaalde hij zijn middelbare
schooldiploma (baccalauréat).
De jaren 1863 – 1873 worden ook zijn
crisisjaren genoemd:
Hij
studeerde nu rechten en werd klerk bij een verzekeringsmaatschappij. Omdat
de literatuur hem meer trok, stopte hij al snel met zijn studie, ging
werken op het gemeentehuis en besteedde de rest van zijn tijd aan de
poëzie. Hij bezocht literaire cafés en salons, met name die van de Marquise
de Ricard, waar hij Mallarmé,
Anatole France, Emmanuel Chabrier, Catulle Mendès en veel
Parnassianen ontmoette.
Leconte de Lisle
was, samen met Théophile Gautier, hun leider (1).
In 1866 bevatte ‘Le Parnasse contemporain’ acht
bijdragen van Verlaine.
In 1866 verscheen ook zijn eerste
gedichtenbundel, Poèmes saturniens, vol
liefdesuitingen en melancholie, vermoedelijk gericht op Élisa. Hij zegt hierin deel uit te maken
van: ‘Zij die geboren zijn onder het teken van Saturnus, dat wil zeggen, bestemd
voor het ongeluk door de fataliteit (dodelijkheid) (2).
Élisa trouwde helaas met
iemand anders en stierf in 1867 tijdens een bevalling, maar ze had wel meebetaald
aan de publicatie van zijn bundel.
Haar overlijden deed hem in een diepe – gewelddadige en alcoholische –
crisis belanden.
In zijn Fêtes galantes uit
1869 wordt een feestwereld beschreven die nauwelijks de droefheid maskeert,
‘voortgekomen uit de niet te onderdrukken inspanning van de geest naar een
steeds terugwijkend ideaal’; ‘een
soort vaderland uit een vroeger leven, dat nu verloren is gegaan’ (2). Het
‘persoonlijke’ wordt gemaskeerd door beschrijvingen van scènes en karakters
uit de commedia dell’arte en herderstafrelen van schilders als Watteau
Maar in hetzelfde jaar
werd Verlaine verliefd op de 16- jarige Mathilde Mauté
de Fleurville, met wie hij in 1870 trouwde. In La
bonne chanson - dat hij aan haar
opdroeg - beschreef hij haar als redder voor zijn dwalingen. ‘De eenheid
van lichaam en ziel was door haar weer hervonden’ (2). Maar 1870 werd ook beheerst door zijn angst voor wraakacties vanwege
zijn werk voor de Parijse Commune. Hij werd een enorme absintdrinker en hierdoor was
hij vaak gewelddadig tegen zijn moeder en zijn vrouw.
In 1871
begon hij een relatie met de 17-jarige dichter Arthur Rimbaud, die aanvankelijk bij het gezin inwoonde, maar later elders verbleef. Verlaine
verliet Mathilde en zoon Georges in 1872 en trok samen met Rimbaud naar
Londen om ‘impressionistische’ schetsjes voor zijn volgende bundel te
maken.
Later gingen ze naar
Brussel, waar Verlaine in 1873 -in dronken toestand- Rimbaud, die hem
dreigde te verlaten, probeerde neer te schieten. Hij raakte hem in zijn
pols en werd hierom veroordeeld tot een gevangenisstraf, uit te zitten in
de gevangenis van Mons. Daar werd hij opnieuw Rooms- katholiek, wat
zijn werk beïnvloedde en scherpe kritiek van Rimbaud uitlokte. Romances sans paroles,
geschreven tussen 1872 en 1873, zit vol nostalgische herinneringen aan zijn
leven met Mathilde én zijn escapades met Rimbaud. Verlaine zat nog gevangen
toen de bundel in 1874 werd gepubliceerd door zijn vriend Edmond Lepelletier.
Na
zijn vrijlating in januari 1875 ging hij in retraite bij de Trappisten en zocht
Rimbaud op in Stuttgart. Deze wilde niets meer van hem weten en Verlaine zocht
zijn heil in Engeland, waar hij enige jaren als leraar Frans, Latijn,
Grieks en tekenen werkte.
Uit de periode 1873- 1878 dateren de meeste
van zijn gedichten, die oorspronkelijk waren bedoeld voor een bundel
getiteld Cellulairement, die in mei 1875 was
aangekondigd. Deze kwam echter niet en de gedichten verschenen grotendeels in
Sagesse (m.n. in deel 3), dat in
1880 uitkwam en uitingen bevatte van ‘eenvoudig katholiek christendom’ en zijn
emotionele ‘odyssee’: Hij wilde met de kracht van zijn christelijke geloof zijn
‘homo duplex’ instincten overwinnen (2).
Verlaine keerde in 1877 terug naar
Frankrijk en ging daar Engelse les geven. Hij werd verliefd op een van zijn
leerlingen, Lucien Létinois, die
hij zijn adoptiefzoon noemde. Met hem en diens ouders probeerde hij -
zonder succes - een boerenbestaan op te bouwen. Tot zijn grote
verdriet stierf Lucien in 1883 aan tyfus.
Zijn
bundel Jadis et naguère
(1884) bevatte ook het gedicht Art poétique
(uit 1874), waarin hij duidelijk maakte dat hij de klank van een
gedicht belangrijker vond dan de inhoud: 'De la musique avant toute chose'. Het
gedicht werd in 1882 geadopteerd door de jonge Symbolisten (3).
In 1884 stelde hij eveneens
de bundel les poètes
maudits samen, waarin hij werken
van Corbière, Rimbaud, Mallarmé en Pauvre Lelian
(anagram van Paul Verlaine) bijeenbracht. Veelvoorkomende thema’s in hun
werk waren: ongezonde levenswijzen, drank- en drugsgebruik, misdaad, zondig
leven, ziekte, decadentie, perversies, satanisme en voortijdig overlijden (een echte 'poète maudit' richt zichzelf
te gronde). Men experimenteerde ook met het ‘prozagedicht’. Typerend was de
tweestrijd tussen de vrijheid van de dichter en de eisen van de
maatschappij, waaraan vele dichters ten onder gaan.
Na
de dood van Lucien en die van zijn eigen moeder (in 1886), die hem
regelmatig van geld had voorzien, en zijn mislukte pogingen tot verzoening
met zijn vrouw, verviel Verlaine weer tot dronkenschap en
bordeelbezoek. Hij schreef nog wel om wat geld te verdienen, maar zelden
met zijn vroegere inspiratie, zoals Amour (1888)
dat wel nieuwe gedichten bevatte, ‘ouderwets goed’ vooral wanneer gaand
over Lucien Létinois. Parallèlement (1889) bevat naast ‘bohemian’ en
erotische stukken ook ‘respectabele’.
Ondanks wat financiële
steun van bewonderaars en de staat, stierf Verlaine verarmd en eenzaam op 8
januari 1896 in een onderkomen van de prostituee Eugénie Krantz. Hij werd
begraven op het Cimetière
des Batignolles bij Parijs.
Noten:
(1) Hij gaf de aanzet tot de
'onpersoonlijke' poëzie en verwierp de persoonlijke lyriek van Alfred
de Musset en Alphonse de Lamartine en de humanitaire verzen van Victor
Hugo.
Voor Leconte was kunst een intellectuele luxe
voor een elite en die had ‘de schoonheid’ tot doel. Alleen voortdurende
aandacht voor de vorm kon die bewerkstelligen.
(2) https://cotentinghislaine.wixsite.com/website-3/verlaine-sagesse . Zie deze site ook voor veel meer informatie over de
andere bundels, maar met name over Sagesse (Sapitientia)
(3) Verlaine
wilde later niets meer van de Symbolisten weten omdat ze veel verder dan
hij gingen in het afschaffen van traditionele vormen: voor hem was rijm
in een vers bijvoorbeeld echt noodzakelijk. Met zijn morbide erotiek en religieus gefundeerde mystiek beïnvloedde
hij de neoromantische beweging. Deze kenmerkte
zich vooral door sterk escapisme: de
neiging de alledaagse werkelijkheid te ontvluchten. Dat komt vooral tot
uiting in de beschrijving van het bovennatuurlijke en
geheimzinnige en van exotische streken.
Bronnen:
Gedrukte:
New Grove Dictionary of
Music and Musicians, London, 1980.
Websites:
https://www.britannica.com/biography/Verlaine-Paul
https://cotentinghislaine.wixsite.com/website-3/verlaine-sagesse
|